Кьялан группайин ачухъ дарснан план.

                                                                       Дарс гьязур гъапIур ва гъубхур

                                                                          Хиварин бицIидарин Ромашка бахчайиъ                                                  ляхин апIурайи

                                                                         Тербиячи: Пирова Зарина Ахмедовна.

 

Дарснан тема: «Табасаран халачйир»

Дарснан метлебар ва вазифйир: табасаран  халачйир  гьясил апIбахъди таниш`вал давам апIуб. Халачйирин  алатарихъди таниш апIуб.  Халачйирин  гьякьнаан аьгъювалар тувуб. Чешнийирин, дурарик кайи накьишарин асас мяна, дурар арайиз гъюбан тарихнаан, гьякьнаан аьгъювалар тувуб ва мюгькам апIуб. Бицидарин дагъустандин имбу халкьарин медениятдихьна ва аьдатарихьна гьюрматлувал тербияламиш апIуб.

Гафарин зиин ляхин: артил, халачи, гьалав, кюмес, бархал, ккиришрар, кут, убхуб, гъядабтIуб.

 Улихьмиди гъабхру ляхин:  эсерар урхуб,  чешнийириз ва накьишариз лигуб, халачйирин устадарикан ва дурарин марцци зегьметнакан сюгьбат гъабхуб;

Расул Гьямзатовдин халкьдин кеспийирин гьякьнаан  дибикIнайи  эсерарин чукIар  кIваълан апIуб

Дарснан алатар: жюрбежюр рангарин мурслар, рангарин кIажар, кIажун клей, клей кайи кIаж, убрушв, жа-жара жюрейин кIажар.

Зал дюзмиш апIбан къайда: ДПИ алатар. Дагъустандин карта, шикларин выставка, чешнейин накьишар, халачйир, халачайихъди аьлакьа айи алатар, хьайир, мурслар, цIикIвар, дуркьар .

Дарснан гидишат.

БицIидар залиъ учIвра дюз цIарнаъди

Ассалам алейкум баяр, шубар, ва учухьна дуфнайи хялар.

Тербиячи: Учвуз гьамусдин хайрар ибшри.

Тербиячи: Я баяр ихь гьаму йисандин вахтназ фици кIуру?

БицIидарин жавабар: Хьадукар!

Тербиячи: Хъа фуну ваз ву?

БицIидарин жаваб: Майдин ваз

Тербиячи: Хъа фуну йигъ ву

БицIидарин жаваб: Талат йигъ

Тербиячи: Гъачай баяр деурхьа

Тербиячи: Ихь гъийин йигъ фициб ву?

БицIидарин жавабар: ригъ алиб!

Тербиячи: Дюз, баркаллагь баяр, хъа ригъ фициб рангнануб ву?

БицIидарин жавабар: гъатху рангнануб.

Тербиячи: Ихь Республикайиз фици кIуру?

БицIидарин жавабар: Дагъустан.

Тербиячи: Дюз! Ихь Республикайин 100 - йис тамам гъабхьну.

Ихь ватан варитIан гюрчегуб, варитIан учвуб ву, ихь уьлке гизаф машгьуруб ву. Гъи ухьу Дагъустан устадарин зегьметарикан улхурхьа.

Машгьур вуйи шаир Р. Гьямзатовди гъапну: Дагъустан асас- шубуб хазна девлет айи Республика ву. Гъачай дурар кIваина хурхьа.

1 БицIир: Сабпи хазна – гъарзар, дюзенар

2 БицIир: Кьебпи хазна – инсанарин сар сариз гьюрмат айи вал, ва дагъустанлуйирин хялижв кьабул апIувал.

3 БицIир: Шубубпи хазна – шид, нирар,  гъярар, гьюлер, даграр.

Тербиячи: Дюз ву баяр, аьхю вуйи баркаллагь увчуз, хъа гьаму фу ву кIури фикир апIурачва?

БицIидарин жавабар,  ихь Республикайин шикил.

Тербиячи: Дюз ву, лигай фукьан гюрчег жюрбежюр рангариинди хъабалгнайи, дюзмиш дапIнайи накьишарин шикил вуш.

Хъа фйир ву кIури фикир апIурачва мурар,

БицIидарин жавабар: Дагъустандин районар ва шагьрар.

Тербиячи: Гьар райондиз чан халкь, аьдат, чан меденият а, гьар район саб фит`инди вушра адлу ву. Фуну район аьгъявуз Мансур?

Мансур: Табасаран район.

Мадина: Агъул район.

Бигихан: Хив район.

Тербиячи: Гьамус ухьуз ихь баяри табасаран ватандикан шиърар ктибтуру.

Муслим: Гьар сар касдиз ватан саб ву,

                 бализ багъри дадаси чан,

                 Йиз жан нефес уви`нди ву,

                 багъри ватан Табасаран .

Муслим Фарзалиев: Гьар жюрейин кюкйирихъди

                                      дабалгнайи багъ авадан

                                      Хъана уву гюрчег хьибди,

                                      йиз бахьавар Табасаран!

Мадина: Наан узу ккунивалкан,

               гаф гъапишра вуйиз увкан,

               увинди ву йиз рюгь уткан

               Йиз аьшкь нефес Табасаран!

Тербиячи: Гизаф гюрчег шиърар ву, баркаллагь увчуз. Хъа шли кIуру узуз ихь Табасаран ватан фитинди адлу ву?

Самина: Табасаран халачйириинди адлу ву.

Тербиячи: Дюз ву, ихь ватан халачйириинди адлу ву, ухьуз гизаф гюрчег, уткан халачйир а.

Гъи узуз учвуз ихь дагъустандин дишагьлийирин халачйир убхбан бадали зигури гъахьи зегьметарикан  ктибтуз ккунди азуз. Вари дишагьлийири ихь бабари, ихь дадйири халачйир убхури гъахьну.

Гъачай багахьнаси: Лигай баяр мурар ихь дишагьлийири халачйир убхбан бадали ишлетмиш апIурайи алатар ву .

Му алатназ рягъ кIуру, мидихъ гьамци хьа чIвубкIуру.

Хъа муну алатназ чухра кIуру, мидихъ гьязур гъабхьи хьайкан мурсул хъитру.

Гьязур гъабхьи мурсул жюрбежюр рангарик кипру, ва гьамци гюрчег уткан дуркьарихъ гизаф учвудар , жюрбежюр накьишариинди хъабалгнайи халачйир убхуру. Гъадагъай гьарди саб бицIи халачи, гъачай дурариин деурхьа.

Тамаша: (халачйирин устад мяълийихъди баяр гергми жергейиъ деъра)

Тербиячи: Гъи узуз учвуз баяр йиз бицIи вахтнакан саб ихтилат ктибтуз ккунди азуз. Сад йигъан узуз ич бабахъди тамашйир апуз ккунди айзуз , амма ки думу саб фициб-вуш ляхниин машгьулат духьну вахт адайи.

Фициб ляхин ву кIури фикир апIурачва баяр?

БицIидарин жавабар: Халача апIуйи.

Тербиячи : Халача убхуйи гьамци дюзди ву баяр.

Бабу чан хилан зат кир хъайи гаркIал дипри адайи, гьаммишан бабан хиликк жара жюрейин алатар кайи. Мурариз рягъ, гаркIал, убрушв, тIибич кIуру.

Бабу узу чан гъалахъ дитну, му алатарин кюмекниинди гьамцдар гюрчег халачйир убхуз узуз улупну.

Йиз уставал кадру хилариинди узу гуг гугнахъ хъитIри, халачи убхуз хъюгъюнза. Гьамци жэрбежюр рангариинди хъабалгнайи, гюрчег накьишар кайи халачи арайиз гъюйи. Накьишар фйир ву кIури фикир апIурачва?